معدن طلای تفتان: دروازه ای به دنیای طلا در سیستان و بلوچستان!

تاریخچه معدن طلای تفتان

معدن طلای تفتان، که با نام معدن طلای انجیرک نیز شناخته می‌شود، در شهرستان تفتان استان سیستان و بلوچستان واقع شده و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین معادن طلای ایران شناخته می‌شود.

اگرچه اکتشاف طلا در این منطقه به دهه‌های پیش بازمی‌گردد، اما فعالیت‌های جدی استخراج از سال 1401 آغاز شده است. این معدن با ذخیره‌ای بالغ بر 100 میلیون تن کانسنگ طلا، تحت مالکیت شرکت توسعه معادن پارس تأمین، یکی از زیرمجموعه‌های شستا، قرار دارد.

با وجود ظرفیت بالای معدنی، فعالیت‌های استخراجی در این منطقه با اعتراضات محلی روبه‌رو بوده است. ساکنان محلی به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بارها خواستار توقف فعالیت معدن شده‌اند و معتقدند که این منابع باید به نفع جامعه محلی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

در مجموع، این معدن علاوه بر اهمیت اقتصادی، به‌واسطه موقعیت جغرافیایی و فرهنگی خود به یکی از نقاط حساس از نظر اجتماعی و محیط‌زیستی تبدیل شده است.

معدن طلای تفتان کجاست ؟

معدن طلای تفتان، که یکی از بزرگ‌ترین معادن طلای ایران به شمار می‌رود، در شهرستان تفتان استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. این معدن که با نام معدن طلای انجیرک نیز شناخته می‌شود، دارای ذخیره احتمالی حدود 50 میلیون تن طلا است و تحت مالکیت یکی از شرکت‌های وابسته به شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا) قرار دارد.

با توجه به پتانسیل بالای استخراج و فرآوری طلا، این معدن از نظر اقتصادی بسیار حائز اهمیت است. در این راستا، ساخت کارخانه‌ای برای تولید شمش طلا در این منطقه آغاز شده که با هدف ایجاد اشتغال و تولید سالانه نیم تن طلا پیش می‌رود و پیش‌بینی می‌شود که به زودی به بهره‌برداری برسد.

علاوه بر این، معدن تفتان به عنوان محل تنها آتشفشان فعال ایران، دارای ویژگی‌های تاریخی و طبیعی منحصربه‌فردی است که به ارزش فرهنگی و زیست‌محیطی این منطقه افزوده است.

زمین شناسی معدن طلای تفتان

زمین‌شناسی معدن طلای تفتان به خاطر موقعیت خاص آن در استان سیستان و بلوچستان، ویژگی‌های پیچیده و متنوعی دارد. این معدن در نزدیکی آتشفشان تفتان واقع شده و به دلیل فعالیت‌های شدید زمین‌شناسی در این منطقه شناخته می‌شود.

ویژگی‌های زمین‌شناسی

معدن طلای تفتان در شهرستان تفتان استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. این منطقه به دلیل فعالیت‌های تکتونوماگمایی دارای ساختار زمین‌شناسی پیچیده‌ای است. محدوده اکتشافی مادوفتی، که بخش‌هایی از معدن تفتان را شامل می‌شود، دارای واحدهای آمیزه رنگی، رسوبی-دگرگونی، آذرین خروجی و نیمه نفوذی است که به دوره‌های کرتاسه فوقانی تا ائوسن تعلق دارند.

این معدن شامل کانسار طلای اپی ترمال سولفید بالا است که معمولاً در مناطق با فعالیت‌های تکتونوماگمایی تشکیل می‌شود و نشان‌دهنده حضور مواد معدنی به‌دلیل فعالیت‌های زمین‌شناسی است. نگرانی‌های اجتماعی و زیست‌محیطی در مورد تأثیرات منفی معدنکاری بر محیط زیست و احتمال تخریب طبیعی منطقه وجود دارد.

اکتشاف معدن طلای تفتان

معدن طلای تفتان، که به معدن طلای انجیرک نیز معروف است، در شهرستان تفتان استان سیستان و بلوچستان واقع شده و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین معادن طلای ایران شناخته می‌شود. در حالی که اکتشافات اولیه این معدن به چندین دهه پیش برمی‌گردد، فعالیت‌های جدی استخراج از سال 1401 آغاز شده است.

 تاریخچه اکتشاف

 اکتشافات اولیه: عملیات اکتشافی در منطقه تفتان به دلیل وجود رگه‌های طلای طبیعی و ویژگی‌های زمین‌شناسی خاص آن از زمان‌های دور شروع شده است.

بیشتر بخوانید:معدن طلای آق دره

 مالکیت و سرمایه‌گذاری: در حال حاضر، مالکیت معدن تفتان به شرکت توسعه معادن پارس تأمین، یکی از زیرمجموعه‌های شستا، تعلق دارد. این شرکت با سرمایه‌گذاری بالغ بر 800 میلیارد تومان در سال 1401، فاز نخست استخراج را آغاز کرده و در حال حاضر در حال ساخت کارخانه تولید شمش طلا است.

چالش‌ها و اعتراضات

•  اعتراضات محلی: فعالیت‌های معدنی در تفتان با اعتراضات شدید ساکنان محلی روبه‌رو بوده است. این افراد به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بارها اقدام به تعطیلی معدن کرده و خواستار مدیریت محلی بر منابع طبیعی شده‌اند.
•  تأثیرات زیست‌محیطی: فعالان محیط‌زیست نیز نسبت به اثرات منفی فعالیت‌های معدنی در این منطقه هشدار داده و خواستار توقف این عملیات شده‌اند.

 وضعیت کنونی معدن طلای تفتان

معدن طلای انجیرک اکنون به‌عنوان یک منبع اقتصادی کلیدی، به نقطه‌ای حساس از نظر مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی تبدیل شده است. این معدن با ذخیره‌ای بالغ بر 100 میلیون تن کانسنگ طلا، در آینده نزدیک به بهره‌برداری کامل خواهد رسید.

استخراج طلا از معدن طلای تفتان

استخراج طلا از معدن تفتان، که به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین معادن طلای ایران شناخته می‌شود، عمدتاً توسط شرکت توسعه معادن پارس تأمین انجام می‌شود. این معدن در شهرستان تفتان استان سیستان و بلوچستان واقع شده و دارای ذخیره‌ای بالغ بر 100 میلیون تن کانسنگ طلا است.

 مراحل استخراج

برای شروع فعالیت‌های معدنی در این معدن، شرکت توسعه معادن پارس تأمین تمام مجوزهای زیست‌محیطی لازم را اخذ کرده است. این اقدامات به ویژه برای حفاظت از محیط زیست و میراث فرهنگی منطقه اهمیت دارد.

کارخانه تولید شمش طلا در حال ساخت است و با سرمایه‌گذاری حدود 800 میلیارد تومان، به‌زودی به بهره‌برداری خواهد رسید. این کارخانه برای تولید سالانه نیم‌تن طلا و ایجاد اشتغال برای بیش از 350 نفر طراحی شده است.

بیشتر بخوانید:معدن طلای زرشوران

فعالیت‌های استخراج طلا در انجیرک با اعتراضات محلی مواجه شده است. ساکنان منطقه به دلیل نگرانی از تأثیرات منفی زیست‌محیطی و اجتماعی این پروژه‌ها، بارها خواستار توقف عملیات شده و تأکید دارند که بهره‌برداری از منابع باید به نفع جامعه محلی صورت گیرد.

وضعیت کنونی استخراج معدن طلای تفتان

با وجود پیشرفت‌های فیزیکی در پروژه، فعالیت‌های استخراج به‌دلیل اعتراضات محلی چندین بار متوقف شده است. این وضعیت نشان‌دهنده تنش‌های اجتماعی و ضرورت مدیریت بهینه منابع طبیعی است.

روشهای استخراج معدن طلای تفتان

در این معدن از روش‌های مختلف برای استخراج طلا استفاده میشود:

• روش سیانوراسیون: در این روش، ابتدا سنگ معدن خرد و آسیاب می‌شود. سپس با استفاده از محلول سیانید سدیم، طلا از سنگ‌ها جدا شده و در نهایت طلا از محلول استخراج می‌شود.
• روش ذوب: در این روش، سنگ معدن ابتدا خرد و آسیاب می‌شود، سپس با افزودن مواد شیمیایی مانند فلوکس‌ها، در کوره ذوب می‌شود تا طلا از سرباره جدا گردد.
• روش تیزاب سلطانی: هرچند این روش کمتر استفاده می‌شود، اما با ترکیب اسید هیدروکلریک و اسید نیتریک می‌توان طلا را از سنگ استخراج کرد.

 چالش‌ها و نگرانی‌های استخراج در معدن طلای تفتان

فعالیت‌های استخراجی در معدن طلای انجیرک با اعتراضات محلی مواجه شده است. ساکنان منطقه نگران تأثیرات منفی زیست‌محیطی، از جمله تخریب پوشش گیاهی و آسیب به مناظر طبیعی، هستند. همچنین، ورود شرکت‌های معدنی به منطقه و تأثیر آن بر روابط قبیله‌ای محلی، موجب نگرانی‌هایی شده است.

به‌طور کلی، این معدن با وجود پتانسیل بالای معدنی، با چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی روبه‌رو است و به مدیریت دقیق و مشارکت فعال جامعه محلی در فرآیند استخراج نیاز دارد.

بیشتر بخوانید: “اثرات معادن طلا بر محیط زیست و راه های کاهش آن”: طلا و طبیعت

فرآوری طلا در معدن طلای تفتان

در این معدن فرآوری طلا شامل چندین مرحله می باشد این مراحل عبارتند از:

• آماده‌سازی سنگ معدن: در این مرحله، سنگ معدن خرد و آسیاب می‌شود تا اندازه ذرات کاهش یابد، که برای حل شدن مؤثر طلا در محلول سیانیدی ضروری است.
• روش سیانوراسیون: در این حالت، سنگ معدن خرد شده، با محلول سیانید سدیم شستشو داده می‌شود. طلا از سنگ‌ها جدا شده و در نهایت از محلول استخراج می‌شود.
• روش ذوب: پس از خرد و آسیاب کردن سنگ معدن، مواد شیمیایی مانند فلوکس‌ها به آن اضافه شده و سپس در کوره ذوب می‌شود تا طلا از سرباره جدا گردد.
• فرآوری با فلوتاسیون: این روش بر مبنای تفاوت‌های فیزیکی و شیمیایی سطح سنگ عمل می‌کند. مواد معدنی به حباب‌های هوا می‌چسبند و از دیگر مواد جدا می‌شوند، طلا به‌عنوان ماده‌ای که به راحتی شناور می‌شود، به این روش تفکیک می‌شود.

بیشتر بخوانید:معدن طلای آندریان

چالش ها و نگرانی های فرآوری معدن طلای تفتان

فرآوری معدن تفتان با اعتراضات محلی روبه‌رو است. ساکنان منطقه نگران تأثیرات زیست‌محیطی نظیر تخریب پوشش گیاهی و آسیب به مناظر طبیعی هستند. همچنین، ورود شرکت‌های معدنی و تأثیرات آن بر روابط قبیله‌ای محلی، نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است.

بیشتر بخوانید:بزرگترین معادن طلای ایران: از زرشوران تا ساریگونی

ذخیره معدن طلای تفتان

این معدن، که به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین معادن طلای ایران شناخته می‌شود، دارای ذخایر قابل توجهی است:

• ذخیره احتمالی

این معدن حدود 50 میلیون تن ذخیره احتمالی دارد، به این معنی که در هر یک میلیون تن از کانسنگ، یک تن طلا موجود است.

• ذخیره اثبات شده

ذخیره اثبات شده معدن تفتان تا کنون به 24 تن طلا برآورد شده است. از این مقدار، کمتر از 20 تن به‌طور اقتصادی قابل استخراج است.

نام ذخیره	میزان کارهای اکتشافی	مقدار خطا
ذخیره قطعی	از 4 طرف توسط حفاری های معدنی شناسایی می شوند.	15 تا 20 درصد
ذخیره احتمالی	از 2 طرف توسط حفاری های معدنی شناسایی می شوند.	20 تا 30 درصد
ذخیره ممکن	توسط گمانه های اکتشافی شناسایی می شوند.	بیشتر از 60 درصد

• مقایسه با سایر معادن

ذخیره اثبات شده معدن تفتان در مقایسه با کوچک‌ترین معادن طلای موجود، کمتر است. برخی منابع خارجی ادعا کرده‌اند که ذخیره این معدن بیشتر از کل ذخایر اثبات شده جهانی است، اما این ادعا صحت ندارد.

به‌طور کلی، با وجود پتانسیل بالای معدن مذکور، هنوز به مرحله بهره‌برداری کامل نرسیده و نیازمند اکتشافات و سرمایه‌گذاری‌های بیشتر است. بررسی ذخایر این معدن نشان می‌دهد که هرچند دارای ذخایر قابل توجهی است، اما در مقایسه با معادن بزرگ طلای جهانی، در رتبه بالایی قرار نمی‌گیرد.

تولید سالیانه معدن طلای تفتان

معدن طلای تفتان با هدف تولید سالانه نیم تن طلا (تقریباً 50 کیلوگرم در ماه) برنامه‌ریزی شده است. این برنامه شامل احداث کارخانه تولید شمش طلا با سرمایه‌گذاری بیش از 800 میلیارد تومان است که در سال 1401آغاز شده است.

با پیشرفت 80 درصدی فیزیکی کارخانه فرآوری طلا، به نظر می‌رسد که این معدن به زودی به بهره‌برداری کامل خواهد رسید و قادر به ایجاد اشتغال برای بیش از 350 نفر خواهد بود.

عیار طلای معدن تفتان

عیار این معدن به دلیل عیار طلای قابل توجه خود، به دو دسته عیارهای اولیه و عیارهای استخراج‌شده تقسیم می‌شود:

• عیار متوسط: عیار طلای معدن تفتان در حدود 1.5 تا 2.5 گرم در تن تخمین زده می‌شود، که نشان‌دهنده غنای نسبتاً خوب این معدن در مقایسه با بسیاری از معادن دیگر است.
• ذخیره طلای خالص: این معدن قادر به استخراج حدود 25 تن طلای خالص است که بیانگر پتانسیل بالای آن برای تولید طلا است.

اهمیت عیار

عیار طلا در معادن معیاری اساسی برای ارزیابی اقتصادی بودن استخراج طلا است. عیار بالاتر به معنای هزینه‌های کمتر برای استخراج و فرآوری است و به همین دلیل، عیار طلای معدن تفتان می‌تواند به توسعه اقتصادی منطقه و ایجاد فرصت‌های شغلی کمک کند.

به‌طور کلی، این معدن با عیار متوسط و ذخایر قابل توجه، ظرفیت بالایی برای استخراج و فرآوری طلا دارد.

مالکیت معدن طلای تفتان

شرکت توسعه معادن پارس تامین مالک اصلی معدن طلای تفتان است و در حال احداث کارخانه تولید شمش طلا با هدف تولید سالانه نیم تن طلا است. این کارخانه با هدف ایجاد شغل برای بیش از 350 نفر و تقویت اقتصاد منطقه تفتان طراحی شده است.

مدیر عامل معدن تفتان

این معدن، تحت مالکیت شرکت توسعه معادن پارس تأمین، یکی از زیرمجموعه‌های شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا) قرار دارد. فاز توسعه و بهره‌برداری از ذخایر طلای معدن در حال اجراست و سعی این مجموعه بر آن است با احداث کارخانه تولید شمش طلا، به هدف تولید سالانه نیم تن طلا دست یابد.

شرکت های دخیل در اکتشاف و استخراج معدن طلای تفتان

در پروژه اکتشاف و استخراج طلا در انجیرک، شرکت توسعه معادن پارس تأمین (شستا) نقش کلیدی را بر عهده دارد. این شرکت، که زیرمجموعه شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا) است، فعالیت‌های اصلی استخراج را در این منطقه انجام می‌دهد.

شرکت توسعه معادن پارس تأمین

این شرکت با سرمایه‌گذاری حدود 800میلیارد تومان، فاز اول استخراج را آغاز کرده و قصد دارد تا پایان سال 1402، کارخانه استحصال طلا با ظرفیت سالیانه یک میلیون و 500هزار تن کانسنگ را به بهره‌برداری برساند.

فعالیت‌های این شرکت با اعتراضات محلی مواجه شده است. ساکنان منطقه نگران آثار زیست‌محیطی، از جمله تخریب پوشش گیاهی و آسیب به مناظر طبیعی هستند. همچنین، تصاحب مساحت‌های وسیع از اراضی و منابع آبی متعلق به مردم و اراضی ملی نیز به نگرانی‌ها افزوده است.

سایر مشارکت‌کنندگان

• سازمان توسعه و نوسازی معادن (ایمیدرو): این سازمان نیز در شناسایی و اکتشاف ذخایر جدید در منطقه تفتان دخالت دارد. با کشف ذخایر جدید، اهمیت احداث کارخانه استحصال طلا بیش از پیش افزایش یافته است.

در نتیجه، شرکت توسعه معادن پارس تأمین مسئولیت اصلی در اکتشاف و استخراج طلا در این معدن را بر عهده دارد، در حالی که سایر شرکت‌ها و سازمان‌ها نیز در این فرآیند مشارکت دارند.

اعتراضات و تعطیلی معدن طلای تفتان

در سال‌های اخیر، این معدن با اعتراضات و تعطیلی‌های متعدد مواجه شده است. به عنوان مثال، در تاریخ 9 آبان 1401، مردم بلوچ منطقه به‌دلیل نارضایتی از مدیریت و بهره‌برداری منابع معدنی، برای دومین بار این معدن را تعطیل کردند و از ادامه استخراج طلا جلوگیری کردند.

معترضان تأکید کردند که منابع این معدن باید به نفع جامعه محلی استفاده شود و اجازه نخواهند داد که این سرمایه‌ها به دست خارجی‌ها بیفتد. پیشتر، در تاریخ 26 مهر 1401، ریش‌سفیدان و جوانان بلوچ نیز اقدام به جمع‌آوری دستگاه‌ها و ماشین‌آلات معدن کرده بودند. این اقدامات نشان‌دهنده نگرانی عمیق جامعه محلی نسبت به تأثیرات اجتماعی و اقتصادی معدنکاری بر زندگی آن‌ها است.

استاندار سیستان و بلوچستان و دیگر مقامات محلی به اهمیت پروژه برای ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی منطقه اشاره کرده‌اند، اما تأکید دارند که باید به نگرانی‌های مردم نیز توجه شود.

دلایل اعتراض مجدد کارکنان معدن تفتان

اعتراضات دومین بار در این معدن به دلایل مختلفی به وقوع پیوست که عمدتاً به مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی مربوط می‌شود:

• تخریب محیط زیست

 نقض قوانین زیست‌محیطی توسط شرکت‌های معدنی، شامل انفجارهای مکرر برای استخراج طلا و ساخت جاده، منجر به آسیب به اکوسیستم و از بین رفتن گونه‌های گیاهی شده است و این موضوع نگرانی‌های شدیدی را در جامعه محلی به وجود آورده است.

• تصرف اراضی و منابع آبی

شرکت‌های معدنی به تصرف اراضی و منابع آبی متعلق به مردم محلی پرداخته‌اند که باعث نارضایتی و بی‌اعتمادی در میان ساکنان شده است.

تبعیض در توزیع منافع

ورود شرکت‌ها به منطقه و اعطای امتیازات ویژه به برخی طوایف باعث ایجاد تنش و رقابت میان جوامع محلی شده و به بروز درگیری‌ها و مشکلات اجتماعی دامن زده است.

• عدم شفافیت و تعامل

 فقدان تعامل مؤثر بین شرکت‌های معدنی و جامعه محلی و همچنین عدم شفافیت در فرآیندهای تصمیم‌گیری، منجر به بی‌اعتمادی مردم نسبت به فعالیت‌های معدنی شده است.

این عوامل در مجموع باعث شد تا مردم بلوچ منطقه برای دومین بار معدن را تعطیل کنند و از ادامه استخراج طلا جلوگیری کنند.

سرمایه‌گذاری معدن طلای تفتان

این معدن با ظرفیت بالای معدنی می‌تواند به‌طور قابل توجهی در اشتغالزایی و توسعه اقتصادی منطقه تأثیرگذار باشد:

• اشتغالزایی برای نیروی کار بومی

حدود 90 درصد از کارکنان معدن را افراد بومی تشکیل می‌دهند و نیروهای بومی در موقعیت‌های مختلف از جمله ستادی، اداری، هیأت مدیره و مدیران ارشد مشغول به کار هستند. قابل ذکر است که، آزمون‌های استخدامی با اولویت برای بومی‌ها برگزار شده و نتایج این آزمون‌ها به‌طور عادلانه و بدون دخالت تعیین می‌شود.

• جذب سرمایه‌گذاری

استان سیستان و بلوچستان به دلیل شرایط جغرافیایی و اقلیمی خاص، به‌طور معمول مقصدی کمتر برای سرمایه‌گذاری است. در بعضی موارد، به دلیل هیجان ناشی از ورود سرمایه‌گذار، برخی استانداردها در فرآیندهای مجوزدهی ممکن است نادیده گرفته شوند.

به طور کلی، معدن مذکور پتانسیل بالایی برای اشتغالزایی و جذب سرمایه‌گذاری دارد، اما برای موفقیت در این زمینه باید به استانداردهای مربوطه و نگرانی‌های محیط‌زیستی و اجتماعی توجه شود.

استخدام معدن طلای تفتان

استخدام نیروی انسانی بومی در کارخانه طلای تفتان از طریق یک فرآیند چند مرحله‌ای انجام می‌شود که شامل آزمون استخدامی، مصاحبه تخصصی و دوره‌های آموزشی است.

شرکت توسعه معادن پارس تأمین به عنوان سرمایه‌گذار پروژه، آزمون‌های کتبی و تخصصی برای جذب نیروهای بومی برگزار می‌کند. متقاضیان موفق در آزمون، در مصاحبه‌های تخصصی شرکت کرده که به ارزیابی مهارت‌ها و توانایی‌های آن‌ها می‌پردازد.

پذیرفته‌شدگان در دوره‌های آموزشی تئوری و عملی شرکت می‌کنند تا مهارت‌های لازم برای کار در کارخانه را کسب کنند. این آموزش‌ها برای آماده‌سازی نیروی انسانی و بهینه‌سازی عملکرد کارخانه ضروری است. این فرآیند به اشتغال‌زایی در منطقه کمک کرده و به انتقال دانش و فناوری به جامعه محلی نیز منجر می‌شود.

سد باطله معدن طلای تفتان

سد باطله معدن طلای انجیرک به عنوان یکی از جنبه‌های مهم این پروژه، با نگرانی‌های زیست‌محیطی و اجتماعی همراه است. این سد در فاصله 200 تا 300 متری از قنات‌های روستاهای اطراف احداث شده است که می‌تواند تأثیرات منفی بر منابع آب و معیشت روستاییان داشته باشد.

این سد ممکن است موجب آلودگی آب‌های زیرزمینی و آسیب به اکوسیستم منطقه شود. نگرانی‌ها به‌ویژه در مناطق با تاریخ و میراث فرهنگی غنی، نظیر تفتان، بیشتر است.

مردم محلی به شدت نگران تأثیرات منفی سد باطله بر محیط زیست و زندگی خود هستند. اعتراضات و تعطیلی‌های مکرر معدن، به‌ویژه در واکنش به فعالیت‌های معدنی، نمایانگر این نگرانی‌ها است. جامعه محلی خواستار محافظت از حقوق خود و پیشگیری از آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های معدنی است.

مطلب قبلی

معدن طلای اندریان: گنجینه ای طلایی در قلب آذربایجان شرقی

مطلب بعدی

معدن رد داگ (Red Dog) آلاسکا: بزرگترین معدن سرب و روی جهان