“انواع کانسارهای طلا و سنگ میزبان آن : در جستجوی طلا”

شناخت جامع انواع کانسارهای طلا

رده ­بندی انواع کانسارهای طلا و سنگ میزبان آن، بر مبناهای مختلفی صورت می­گیرد. یکی از مناسب ­ترین این رده ­بندی ها، محیط پیدایش این ماده معدنی را برای هدایت بهتر عملیات اکتشافی مورد توجه قرار می دهد. تقسیم ­بندی ذخایر طلا بر مبنای جایگاه زمین ­ساخت که خود شامل، ذخایر تیپ کوهزایی و ذخایر مرتبط با توده ­های نفوذی و توده ­های اکسیدی هستند از تقسیمات رایج می­ باشند.

از مهم ­ترین این تیپ ذخایر، ذخایر تیپ کوهزایی هستند که شاید بتوان گفت، شامل بخش بزرگی از تولید این ماده معدنی می باشند.

در کنار رده­ بندی ذکر شده در بالا، ارزیابی ­ها نشان می­ دهد که حداقل نزدیک به 16 رده ­بندی جهانی برای تجمعات این ماده معدنی وجود دارد که در جدول 1 به آن­ها پرداخته شده است.

در طول زمان افراد زیادی انواع رده­ بندی­ ها ذکر کرده ­اند. برای مثال، Cox and Singer, Boyle, Bache, Robert و… . این افراد عوامل عمده ­ای را برای رده بندی این ذخایر در نظر گرفته ­اند: سنگ درونگیر، زمین ­شناسی ذخیره، شکل هندسی و ترکیب کانی ­شناسی.

نکته مهم این است که، نام برخی از ذخایر ممکن است بر اساس مهم ­ترین ویژگی آن تیپ از کانسار و یا معروف ­ترین ذخیره آن تیپ انتخاب شود.

جهت مشاهده آگهی‌های خرید و فروش سنگ طلا در باریتکوکلیک کنید!

در نوشته زیر سعی شده است که، به طور اجمال به رده ­بندی ذخایر طلا پرداخته شود و تا حد امکان ویژگی ­های آن­ها برشمرده شده ­اند. در انتها به انواع کانسارهای طلا در ایران پرداخته شده است که اطلاعات این کانسارها، در هر مورد ذکر گردیده است.

کانسنگ طلا چیست ؟

کانسنگ طلا به سنگی اطلاق می‌شود که دارای مقدار قابل توجهی طلا است و استخراج آن از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر می‌باشد. طلا در طبیعت به شکل خالص یا در ترکیب با عناصری مانند نقره، مس، و پیریت یافت می‌شود.

تشکیل کانسنگ طلا در طبیعت از طریق فرآیندهای طبیعی مانند هوازدگی و فرسایش سنگ‌های طلا‌دار صورت می‌گیرد. به علت وزن بالای طلا، این فلز در رسوبات آبرفتی به بخش‌های زیرین نفوذ کرده و تجمع می‌یابد. همچنین، طلا در سنگ‌های آذرین نفوذی نیز موجود است.

برای تشخیص کانسنگ طلا، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

• رنگ خاکه طلا که همواره زرد طلایی است.
• وزن مخصوص بالای طلا در مقایسه با سایر مواد.
• داشتن لبه‌های گرد و در موارد نادر، شکل کریستالی.
• وجود خطوط رشد نامنظم و فقدان خطوط موازی مستقیم.
• انعطاف‌پذیری بیشتر طلا نسبت به سایر کانی‌ها.

طلایی که از کانسنگ استخراج می‌شود، در ساخت جواهرات، سکه، تزئینات و همچنین در صنایع الکترونیکی به‌کار می‌رود. به دلیل رسانایی بالا و مقاومت طلا در برابر خوردگی، این فلز در صنعت الکترونیک و دندانپزشکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع کانسارهای طلا

کانسار طلا به ذخایر طبیعی اشاره دارد که دارای مقدار قابل توجهی طلا بوده و استخراج آن از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است. این کانسارها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• کانسار های برجا
• کانسارهای آبرفتی

کانسارهای برجا

کانسارهای برجا طلا به ذخایر طبیعی اطلاق می‌شوند که طلا در آنها به صورت رگه‌ای و عمدتاً در ارتباط با سنگ‌های آذرین اسیدی عمیق و میان‌دانه‌ای یافت می‌شود. به ندرت، این کانسارها در سنگ‌های آذرین خروجی نیز مشاهده می‌شوند.

ویژگی‌ها و ترکیب کانسارهای برجا

طلا در این کانسارها اغلب در رگه‌های کوارتزی و به همراه کانی‌های دیگری مانند کلسیت، باریـت، فلورین و آلاباندین دیده می‌شود. همچنین، کانی‌های فلزی نظیر پیریت، کالکوپیریت و نقره نیز در این نوع کانسارها حضور دارند. در موارد نادر، ممکن است طلا با کانی‌های تلورید و سلنید نیز همراه باشد.

فرآیند تشکیل در کانسارهای برجا

این کانسارها در نتیجه فعالیت‌های زمین‌شناسی و فرآیندهای هیدروترمال به وجود می‌آیند. در این فرآیندها، ماگما به سطح زمین نزدیک شده و منجر به تشکیل رگه‌های معدنی حاوی طلا و سایر کانی‌ها می‌شود. کانسارهای برجا به دلیل غنای طلا و امکان استخراج اقتصادی، از اهمیت بالایی در صنعت معدن‌کاری برخوردارند.

ویژگی های زمین شناسی کانسارهای برجا

کانسارهای برجا طلا دارای ویژگی‌های زمین‌شناسی منحصربه‌فردی هستند که به تشکیل و پراکندگی طلا در آنها کمک می‌کند. این ویژگی‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:

• نوع سنگ میزبان: کانسارهای برجا معمولاً در سنگ‌های آذرین اسیدی مانند گرانیت و دیوریت شکل می‌گیرند. این سنگ‌ها به دلیل داشتن کانی‌های سیلیکاته و فلزات سنگین، محیط مناسبی برای تجمع طلا ایجاد می‌کنند.
• رگه های کوارتزی: طلا در این کانسارها عمدتاً در رگه‌های کوارتزی یافت می‌شود. این رگه‌ها به عنوان مسیری برای عبور محلول‌های هیدروترمال عمل کرده و طلا را در خود جای می‌دهند.
• فرآیندهای هیدروترمال: تشکیل کانسارهای برجا طلا وابسته به فعالیت‌های هیدروترمال است. این فرآیندها شامل نفوذ محلول‌های گرم و غنی از مواد معدنی به داخل سنگ‌های میزبان و رسوب طلا در نقاط معینی از این سنگ‌ها می‌باشد.
• عیار طلا: عیار طلا در کانسارهای طلا معمولا بالاست و بین 1 تا 10 گرم در هر تن یا جتی بیشتر است. این عیار بالا به دلیل تمرکز طلا در رگه ها و نواحی خاص است.

این ویژگی‌ها کانسارهای برجا طلا را به منابع اقتصادی مهمی در صنعت معدن‌کاری تبدیل کرده‌اند.

روشهای شناسایی کانسارهای برجا

کانسارهای برجا طلا با استفاده از روش‌های مختلف زمین‌شناسی شناسایی می‌شوند. این روش‌ها شامل موارد زیر است:

• مطالعات زمین‌شناسی

زمین‌شناسان با بررسی نقشه‌های زمین‌شناسی و تحلیل ویژگی‌های ساختاری زمین، مناطقی را که احتمال وجود کانسارهای طلا در آن‌ها بیشتر است، شناسایی می‌کنند.

• حفاری

حفاری‌های اکتشافی برای جمع‌آوری نمونه از لایه‌های مختلف زمین انجام می‌شود. این نمونه‌ها سپس برای تعیین عیار طلا و بررسی وجود طلا مورد تحلیل قرار می‌گیرند.

• ژئوشیمی

این روش شامل تجزیه و تحلیل عناصر شیمیایی موجود در خاک و سنگ‌ها است. افزایش غلظت طلا و سایر عناصر مرتبط می‌تواند نشان‌دهنده وجود کانسارهای طلا باشد.

• ژئوفیزیک

روش‌های ژئوفیزیکی مانند اندازه‌گیری میدان مغناطیسی و مقاومت الکتریکی زمین برای شناسایی ساختارهای زیرزمینی و حضور احتمالی کانسارهای طلا استفاده می‌شوند.

• نشانه‌های سطحی

برخی نشانه‌های سطحی مانند رگه‌های کوارتزی و رنگ خاص خاک می‌توانند به شناسایی طلا در مناطق مشخص کمک کنند. این روش‌ها به متخصصان امکان می‌دهند تا مناطقی با پتانسیل بالا برای اکتشاف طلا را شناسایی کنند.

کانسارهای آبرفتی

کانسارهای آبرفتی طلا به ذخایری اشاره دارد که از تجزیه و جابجایی کانسارهای اصلی به وجود آمده‌اند. در این نوع کانسارها، طلا به شکل ذرات کوچک در بستر رودخانه‌ها و دریاچه‌ها انباشته می‌شود.

ویژگی‌های کانسارهای آبرفتی

این کانسارها عمدتاً در بستر رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و مناطق آبرفتی شکل می‌گیرند؛ جایی که جریان آب قادر به حمل ذرات طلا است. طلا در این کانسارها غالباً با کانی‌های سنگین دیگری مانند کرندوم، زیرکن، منازیت و مگنتیت (به صورت ماسه سیاه) همراه است.

استخراج طلا از کانسارهای آبرفتی به‌طور معمول با استفاده از روش‌های ساده‌تری مانند شستشو و جداسازی انجام می‌شود، زیرا طلا به صورت آزاد و در اندازه‌های بزرگ‌تر وجود دارد. عیار طلا در این کانسارها عموماً کمتر از کانسارهای اولیه است، اما به دلیل سهولت استخراج، از نظر اقتصادی همچنان ارزشمند هستند.

ویژگی های زمین شناسی کانسارهای آبرفتی

کانسارهای آبرفتی طلا دارای ویژگی‌های زمین‌شناسی منحصربه‌فردی هستند که شناسایی و استخراج آنها را تسهیل می‌کند. این ویژگی‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:

• محل تشکیل: کانسارهای آبرفتی عمدتاً در بستر رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و مناطق آبرفتی شکل می‌گیرند. این نواحی به دلیل جریان آب و فرسایش سنگ‌های حاوی طلا، شرایط مناسبی برای تجمع ذرات طلا ایجاد می‌کنند.
• رسوبات سنگین: طلا به عنوان فلزی سنگین، به سادگی در رسوبات آبرفتی ته‌نشین می‌شود. این رسوبات معمولاً شامل ماسه، سیلت و گل هستند که ذرات ریز و آزاد طلا در آن‌ها یافت می‌شود.
• ترکیب کانی‌ها: در کانسارهای آبرفتی، طلا اغلب با کانی‌های سنگین دیگری مانند کرندوم، زیرکن و مگنتیت همراه است. به دلیل وزن مخصوص بالای این کانی‌ها، شناسایی آن‌ها در بستر رودخانه‌ها و مناطق آبرفتی آسان‌تر است.
• عیار طلا: اگرچه عیار طلا در کانسارهای آبرفتی عموماً کمتر از کانسارهای اولیه است، اما به دلیل سهولت استخراج و وجود طلا در اندازه‌های نسبتاً بزرگ، همچنان از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه هستند.

این ویژگی‌ها به زمین‌شناسان و معدن‌کاران کمک می‌کند تا مناطق مناسب برای اکتشاف و استخراج طلا را شناسایی کنند.

رده بندی جهانی برای انواع کانسارهای طلا

جدول زیر 16 رده بندی جهانی برای کانسارهای طلا را بر اساس سه عامل عمق و محل تشکیل و همچنین سنگ میزبان ذخیره ذکر میکند.

ردیف	نام ذخیره	محیط زمین شناسی
1	اسکارن طلادار	کمان ­های آتشفشانی نفوذی که روی پلاتفرم ­های کربناته قرار گرفته ­اند.
2	پلاسرهای قدیمی	رخساره دلتایی
3	چشمه های داغ	بیشتر این ذخایر در، هسته ­های آتشفشانی فلسیک در کمربندهای آتشفشانی نفوذی یافت می­شوند.
4	رگه ­های کوارتزی همراه با باتولیت ها	در باتولیدهای گرانیتوئیدی به مقدار زیادی یافت می­شوند.
5	رگه های پر از سولفید طلا ومس	کمربندهای گرین استون، دایک ­های موجود در کمان­ های آتشفشانی-نفوذی
6	پورفیری طلادار	توده­ های نفوذی کم عمق، هسته­ های آتشفشانی حد واسط کالک آلکالن
7	سولفیدهای توده­ای که پر از طلا هستند.	ولکانیک پراکنده، سکانس­ های آذرآواری در کمربندهای گرین­استون
8	ذخایر اپی­ ترمال که به صورت آلونیت-کائولینیت هستند.	هسته ­های آتشفشانی سطحی حد واسط، توده ­های نفوذی کم عمق
9	ذخایر اپی­ ترمال که به صورت سرزیتی-آدولاریا هستند.	هسته ­های آتشفشانی سطحی حد واسط، توده ­های نفوذی کم عمق
10	پایپ های برشی	هسته ­های آتشفشانی سطحی حد واسط تا فلسیک، توده­های نفوذی کم عمق
11	مانتو ( با نام جانشینی کربناتی هم شناخته می­شود)	کمان­ های آتشفشانی نفوذی که روی پلاتفرم­های کربناته قرار گرفته ­اند.
12	کارلین	کمان ­های آتشفشانی نفوذی که روی رخساره­ های کربناته آرژیلیتی قرار گرفته ­اند.
13	هومیستیک (رگه ­های با میزبان سازندهای آهن)	به صورت ولکانیک ­های پراکنده و همچنین در کمربندهای گرین استون به صورت سکانس ­های آذرآواری تشکیل می­شوند.
14	رگه­ های کوارتز-کربناته که میزبانی توربیداتی دارند.	به صورت سکانسی از توربیدات ­ها
15	استوک ورک های انتشاری که غیرکربناته هستند.	بیشتر به صورت یک سری رخساره­ های سیلیسی آواری و توربیداتی تشکیل می­شوند.
16	رگه­ های کوارتز-کربناته که میزبانی گرین استون دارند.	زون­ های گسلی که کمربندهای گرین استون همراه آن هستند.

در یک تقسیم ­بندی کلی، می­توان به سه دسته معروف از ذخایر اشاره کرد:

کانسار طلای تیپ کوهزایی

 این ذخایر طی فرآیندهای زمین ­شناسی تشکیل می­ شوند. در ابتدا، فرآیندهای شیمیایی وجود طلا را در سنگ ها و خاک ها ایجاد می کنند و فرآیندهای گرمایی و فشاری ترکیبات جدیدی را به وجود می آورند که طلا را جذب می کنند. در ادامه این فرآیند، جابه ­جایی این لایه­ های زمینی باعث نزدیک شدن این تیپ از ذخایر به سطح زمین می ­شوند و در ادامه این فرآیند، تاثیرات آب ­وهوایی، این ماده معدنی را از سنگ­ ها جدا کرده و به سطح می رساند.

این ذخایر را می ­توان بر اساس سنگ میزبان به 3 دسته تقسیم ­بندی کرد:

الف) ذخایر تیپ کوهزایی با میزبان گرین استون

ب) ذخایر تیپ کوهزایی با میزبان توربیدات

ج) ذخایر تیپ کوهزایی با میزبان BIF (سازندهای آهن نواری)

شکل 1 ذخایر تیپ کوهزایی را نشان می دهد.

ذخایر تیپ مرتبط با توده ­های نفوذی

این تیپ از ذخایر به دو شکل رسوبی و فشرده تشکیل می­ شوند. در حالت رسوبی، ماده معدنی مورد نظر، در درون سنگ­ های نفوذی در شکل ذراتی ریز تجمع می ­یابند که این ذرات، در لایه ­های سطحی و یا به صورت زیرزمینی قرار می ­گیرند. در حالت فشرده، طلا، در درون سنگ­ های نفوذی به صورت فشرده قرار می­ گیرد که معمولا به حالت ورقه ­ای یا لایه ­ای می ­تواند در درون سنگ­ ها یافت شود.

این تیپ از ذخایر را می­ توان به 3 دسته طبقه­ بندی کرد:

الف) مزوزونال با میزبان نفوذی

ب) اپی­زونال با میزبان نفوذی

ج) ذخایر با میزبان رسوبی که در ارتباط با توده ­های نفوذی هستند.

ذخایر تیپ مرتبط با توده ­های نفوذی اکسیدی

این تیپ از ذخایر، در طی فرآیندهای اکسیداسیون به­ وجود آمده ­اند و اغلب در مناطقی که توده­ های نفوذی آهن ­دار و یا سولفیدی که فرآیند اکسیداسیون طلا در آن شکل گرفته شده است، یافت می­ شود. این توده ­های نفوذی، اغلب در سنگ ­های کربناته و سیلیسی قرار دارند که در طی تاثیرات آب­ وهوایی اکسید می ­شود.

فرآیند اکسیداسیون باعث می ­شود که، طلا از توده ­های نفوذی جدا شود و به شکل ذراتی ریز در داخل سنگ ­ها و خاک تجمع یابد. این ذرات اغلب به صورت اکسیدهایی از طلا مانند Gold Telluride (تلورید طلا) یا سولفیدهای اکسیدی مانند کالیت و حتی به صورت سیلمانیت در داخل سنگ ­ها و گسل­ ها یافت شوند.

این تیپ از ذخایر به 3 دسته تقسیم می­ شوند:

الف) ذخایر پورفیری که غنی از طلا هستند.

ب) ذخایر اپی­ترمال های سولفید (سولفید بالا)

ج) ذخایر اپی­ترمال سولفید کم

در میان ذخایر طلا بر مبنای جایگاه زمین ساخت، مهم­ ترین این ذخایر، ذخایر تیپ کوهزایی هستند که بیشترین تولید این ماده معدنی را در بین انواع کانسارهای طلا به خود اختصاص داده ­اند و در کمربندهای دگرگونی قرار دارند.

انواع کانسارهای طلا در ایران

بر اساس گزارش پژوهشگران علوم زمین، ذخایر این ماده معدنی در ایران را می ­توان به انواع زیر از نقطه نظر ژنز تقسیم نمود:

• اپی ترمال
• کارلین
• کوهزایی
• پورفیری
• سولفیدهای توده ای انباشته از طلا که مرتبط با توده های نفوذی هستند.

کانسارهای طلای اپی ­ترمال

این نوع کانسارهای طلا همان ­طور که می­دانیم، در دمای بین 200-50 درجه سانتی­گراد تا عمق حدود هزار متری تشکیل می­ شوند. شکل این نوع از کانسارها، در بیشتر اوقات رگه ­ای و رگچه­ ای هستند. این نوع از کانسارها به دلیل اینکه، ذخیره زیادی را تشکیل می­ دهند، امکان معدنکاری به روش روباز نیز برای آن­ها وجود دارد.

آلتراسیون مهم در این تیپ، آرژیلیک، آلونیتی، ژاسپروئید می ­باشد. عیار این تیپ از ذخایر، در حدود  گرم در تن تا  گرم در تن متغیر است.

بافت این نوع از کانسارهای طلا، از نوع شانه ­ای و لایه ­ای متقارن( بیشتر با نام بافت فضای پرکننده نیز شناخته می­شود) و در سنگ­ های کربناته از نوع جانشینی است.

  کانی ­های اقتصادی این تیپ از ذخایر سیلوانیت و پتزیت هستند.

شکل زیر این نوع از کانسارها را نشان می دهد.

کانسارهای طلای پورفیری

طبق تحقیقات زمین­ شناسی، این نوع از کانسارها، در زون فرورانش جزایر قوسی در مناطقی که ضخامت پوسته زیاد است، تشکیل می ­شوند. بافت شایع در این کانسارها از اوع استوک­ورک و در برخی موارد جانشینی است.

آلتراسیون پتاسیک در مرکز سیستم تشکیل شونده قابل رویت است. این آلتراسیون شامل انیدریت و بیوتیت ثانویه و از همه مهم تر مگنتیت است.

همان­طور که در بالا اشاره کردیم، مگنتیت در آلتراسیون پتاسیک در مرکز سیستم قابل رویت است. به نظر شما بهترین روش تشخیص آنومالی کدام است؟ در این مورد، طلا در مرکز سیستم با مگنتیت ارتباط دارد و به نظر می­رسد که روش مغناطیسی برای تشخیص، روش مناسبی است.

زون دیگر پروپلیتیک است که از اطراف، زون پتاسیک را دربر می­ گیرد. البته نباید از نظر دور داشت که، در برخی موارد زون آلبیتی هم در مرکز سیستم تشکیل دهنده وجود دارد.

کانسارهای طلای نوع کوهزایی

در حالت کلی می­ت وان گفت که، این کانسارها در طی مراحل کوهزایی و در خلال فرآیندهای فشاری تا کششی در مرز و اطراف صفحات همگرا، تشکیل می­ شوند. می­توان گفت که سن این کانسارها به سن آرکئن میانی تا ترشیری مربوط می ­شوند.

بررسی عمیق: اگر کمی عمیق ­تر به موضوع بنگریم می­ توانیم این گونه استنباط کنیم که، این تیپ از کانسارها، در انتهای تاریخچه ­ی دگرگونی- دگرگونی از یک فرآیند کوهزایی به­ وجود نمی ­آیند بلکه، ساختارهای کنترل کننده مانند چین­ ها یا گسل ­ها، آن­ها را کنترل می ­کنند.

کانسارهای طلای پلاسری

تقریبا می ­توان گفت که، طلایی که از پلاسرها استخراج می­ شود، از نظر اقتصادی اهمیت بیشتری ندارند و در حدود 5-4 درصد از محصول جهانی را تشکیل می ­دهند. با توجه به شکل زیر می­ توان استنباط کرد که، در بخش فوقانی، لایه ­ی کنگلومرای طلادار وجود دارد و لایه ­ی پایینی در مقایسه با گرانیت ­ها و گنایس ­ها به صورت دگرشیبی قرار گرفته­ اند.

بر اساس تحقیقات دانشمندان علوم زمین در مورد این نوع از کانسارها، در قسمت بالایی بیشتر از صد افق کنگلومرایی وجود دارند که طلا با دیگر کانی ­های سنگین تشکیل شده است ولی فقط در یک قسمت به اندازه ­ای تجمع یافته است که قابل استخراج باشد. این لایه­ های کنگلومرایی که حاوی ماده معدنی مورد نظر است و معمولا زیاد هم می­ باشد، با نام ریف شناخته می­ شود.

شکل 4 این نوع از کانسارها را نشان می دهد.

کانسارهای طلای نوع کارلین

این نوع از کانسارها، از نظر زمین ­شناسی، دارای سنگ میزبان سنگ ­آهک و شیل­ هایی که دارای مواد آلی هستند، می­ باشند. آلتراسیون سیلیسی در این مورد بیشترین سهم را دارد و بافت رایج در این کانسار به شکل معمولا استراتی باند و جانشینی در سنگ ­های کربناته است.

یکی دیگر از اسامی این کانسار، کانسار طلای غیر قابل رویت است. به نظر شما دلیل این نام­گذاری چیست؟

به سه دلیل عمده این نامگذاری شایع است:

1. دگرسانی غیرقابل تشخیص در قسمت­ های هوازده

2. طلا در این نوع قابل رویت نیست.

3. کانی ­های سولفیدی در این تیپ، کمتر از کانی ­های سولفیدی فرعی هستند.

به نظر شما آیا گرمای مربوط به ماگما، در تشکیل این کانسارها نقشی دارد؟ بله. می­توان گفت، در برخی موارد سن کانی­ سازی با سن توده­ ی نفوذی اطراف تقریبا یکسان است. می توان در برخی از این کانسارهای کارلین، پدیده­ ای به نام دایک را در درون توده معدنی مشاهده نمود.

اسکارن ­های طلادار

در حقیقت می ­توان گفت که این نوع از کانسارها، در کمربندهای زون فرورانش جزایر قوسی و اغلب اطراف توده ­های نفوذی دیوریتی و سنگ ­های کربناته در زمان زمین زمین ­شناسی فانروزوئیک به وجود آمده ­اند. گفته می ­شود که اغلب این اسکارن­ های طلادار از نوع کلسیک هستند.

اسکارن­ های طلادار از نوع منیزیم­ دار بیشتر با مولیبدن پورفیری یا تنگستن پورفیری به صورت عدسی، رگه­ ای و بافت توده ­ای دیده می­ شوند. اما نکته مهم اینجاست که طلا در این نوع از کانسارها، به صورت ذرات ریز در بین کانی­ ها تشکیل شده است.

کانسارهای طلای در ارتباط با توده ­های نفوذی

در حالت کلی، این نوع از کانسارهای طلا، از رگه ­های کوارتز در داخل سنگ­ های شکننده و زون­ های رگچه ­ای در بالاراندگی ­های تکتونیکی تشکیل شده ­اند. در واقع ماده معدنی در داخل سنگ میزبان باتولیت­ های گرانیتوئیدی و شیست­ های با درجات متوسط تا بالا قرار گرفته است.

رگه ­های موجود دارای مقادیر کم از پیریت و استیبتیت می­ باشند و در باطله کوارتز و کلسیت وجود دارد.

کانسارهای طلای در ارتباط با نهشته ­های سولفید توده ­ای

در مورد این نوع از ذخایر می­ توان گفت که، ترکیبی از لنزهای توده­ای و نواری استراتیفور که در اطراف زون­ های استوک ورک هستند. اما نوعی از رگه­ ها به نام رگه ­های سولفیدی سین تکونیک نیز وجود دارند که در دگرشکلی و دگرگونی نقشی پر رونق دارند.

بر اساس تحقیقات پژوهشگران علوم زمین، دارای رخنمون قابل توجهی در موارد زیر هستند:

• ولکانیک­ های زیردریایی
• ولکانوکلاستیک ها
• سکانس­ های رسوبی در کمربندهای گرین ­استون
• دگرگونی­ های با درجه شیست سبز
• رخساره ­های درجه پایین آمفیبولیت

در این کانسارها، کانسنگ دربرگیرنده دارای مقادیری آهن، مس، روی، سرب و تمرکز بالایی از آنتیموان و جیوه است. توف­ های ولکانیکی­ فلسیک و شیست ­های حاصله، سنگ میزبان را تشکیل می دهند که در اطراف بازالت ها و همچنین چینه های رسوبی قرار گرفته اند.

بیشتر بخوانید: معرفی انواع سنگ طلادار

کانسارهای ماسیوسولفاید طلا

کانسارهای ماسیوسولفاید طلا نوعی کانسار معدنی هستند که در مراحل پایانی فعالیت‌های آتشفشانی زیر آب تشکیل می‌شوند. این کانسارها دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که آنها را از سایر انواع کانسارهای طلا متمایز می‌کند.

ویژگی‌های کانسارهای ماسیوسولفاید طلا

این کانسارها معمولاً در مناطق آتشفشانی زیر دریا و به دنبال فعالیت‌های ماگمایی و هیدروترمال شکل می‌گیرند. کانسارهای ماسیوسولفاید شامل کانی‌های سولفیدی مانند پیریت، کالکوپیریت و گالن هستند که معمولاً همراه با طلا و نقره یافت می‌شوند.

این کانسارها می‌توانند حاوی عیارهای بالایی از طلا باشند که به دلیل فرآیندهای هیدروترمال و رسوب‌گذاری در شرایط خاص به وجود آمده‌اند. محیط‌های رسوبی این کانسارها شامل سنگ‌های آتشفشانی و دگرگون شده است که شرایط ایده‌آلی برای تجمع کانی‌های طلا فراهم می‌کنند.

کانسارهای ماسیوسولفاید به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی از طلا و دیگر فلزات ارزشمند، اهمیت اقتصادی زیادی دارند و به عنوان منابع مهم استخراج طلا شناخته می‌شوند.

ویژگی های شیمیایی ماسیوسولفاید

کانسارهای ماسیوسولفاید طلا دارای ویژگی‌های شیمیایی خاصی هستند که به شکل‌گیری و غنای طلا در آنها کمک می‌کنند. این ویژگی‌ها شامل موارد زیر است:

• ترکیب کانی‌ها: این کانسارها معمولاً شامل کانی‌های سولفیدی مانند پیریت (FeS₂)، کالکوپیریت (CuFeS₂)، و گالن (PbS) هستند که به عنوان حامل‌های اصلی طلا در این کانسارها عمل می‌کنند.
• شرایط هیدروترمال: این کانسارها به‌دلیل فعالیت‌های هیدروترمال شکل می‌گیرند. محلول‌های داغ و غنی از مواد معدنی که از ماگما نشأت می‌گیرند، به سطح حرکت کرده و در شرایط خاص، طلا و دیگر فلزات را رسوب می‌دهند.
• pH و دما: شرایط شیمیایی مانند pH و دما نقش کلیدی در رسوب‌گذاری طلا دارند. طلا معمولاً در دماهای بالا و pH‌های خنثی یا کمی اسیدی به شکل محلول باقی می‌ماند و در نقاط خاصی رسوب می‌کند.
• غلظت عناصر: حضور عناصری مانند نقره و مس در این کانسارها می‌تواند بر غنای طلا تأثیر بگذارد. این عناصر معمولاً در فرآیندهای هیدروترمال به همراه طلا رسوب می‌کنند.

این ویژگی‌ها به شناسایی و استخراج اقتصادی طلا از کانسارهای ماسیوسولفاید کمک می‌کنند.

طلا و نقره از چه سنگی هستند ؟

طلا و نقره معمولاً از کانسارهای اصلی و آبرفتی استخراج می‌شوند که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند. در هر دو نوع کانسار، طلا و نقره به خاطر وزن مخصوص زیاد خود در نقاط خاصی تجمع می‌یابند و به شکل رگه‌ها یا ذرات ریز در سنگ‌ها و رسوبات یافت می‌شوند.

تفاوت بین طلا و نقره در سنگ

طلا و نقره هر دو از فلزات گرانبهایی هستند که در سنگ‌های معدنی یافت می‌شوند و دارای ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی متفاوتی هستند. تفاوت‌های اصلی بین این دو فلز به شرح جدول زیر است:

نام ماده معدنی	رنگ و درخشندگی	چگالی	سختی و دوام	کاربردها
طلا	رنگ زرد برجسته‌ای دارد و درخشندگی بالایی از خود نشان می‌دهد، که به خاطر ترکیبات خاصی در ساختار آن است.	چگالی بالاتری دارد (حدود 19.3 گرم بر سانتیمتر مکعب) که باعث می‌شود سنگین‌تر از نقره باشد.	نرم‌تر و شکننده‌تر است و به راحتی خراشیده می‌شود.	عمدتاً در جواهرات و به عنوان سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نقره	رنگ نقره‌ای و درخشندگی کمتری دارد و معمولاً در تماس با هوا سریعاً اکسید شده و ممکن است تیره شود.	چگالی کمتری دارد (تقریباً 10.5 گرم بر سانتیمتر مکعب) و به همین دلیل سبک‌تر است.	سختی بیشتری دارد و در برابر خراشیدگی مقاوم‌تر است، ولی نسبت به اکسیداسیون آسیب‌پذیرتر است.	علاوه بر استفاده در جواهرات، در صنایع الکترونیک و پزشکی نیز کاربرد دارد.

مطلب قبلی

بزرگترین معادن مس ایران

مطلب بعدی

سنگ مس: بررسی جامع از خواص تا کاربردهای متنوع