معدن طلای آق‌دره تکاب: قلب طلایی ایران

معدن طلای آق دره واقع در شهرستان تکاب یکی از بزرگترین معادن طلا در کشور ایران است. این معدن مساحتی بیش از 40 کیلومتر مربع دارد و ذخیره قطعی آن در حدود 3.5 میلیون تن گزارش شده است. عیار خاک این معدن حدود 1.5 گرم بر تن است که در مقایسه با معادنی نظیر زرشوران، پایین‌تر محسوب می‌شود. آق دره در سال 1366 توسط سازمان زمین شناسی و اکتشافات منابع کشور کشف شد و به طور رسمی فعالیت خود را در سال 1375 آغاز کرد.

استخراج در این معدن به صورت روباز و پله‌ای انجام می‌گیرد و ظرفیت سالانه استخراج آن به 375 هزار تن کانسنگ طلا می باشد. در این معدن عواملی مانند شرایط جغرافیایی و اقلیمی، نیاز به تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته، مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی، خام‌فروشی و عدم توسعه صنایع پایین‌دستی باعث افزایش هزینه های استخراجی شده اند.

نوشته زیر به طور جامع به بررسی معدن طلای آق دره می پردازد و تاریخچه، اکتشاف و استخراج، همچنین فرآوری و استحصال طلا در این معدن را مورد بررسی قرار می دهد.

معدن طلای آق دره کجاست؟

معدن طلای آق‌دره که در استان آذربایجان غربی و 30 کیلومتری شهرستان تکاب واقع شده، به عنوان دومین معدن بزرگ طلای کشور شناخته می‌شود. این معدن سطحی بوده و دارای عیار طلای 1.5گرم در هر تن است. مدیریت آن بر عهده شرکت پویا زرکان آق‌دره است.

تاریخچه معدن طلای آق دره

این معدن یکی از معادن بزرگ و باستانی ایران به‌شمار می‌رود که سابقه بهره‌برداری از آن به دوران قرون وسطی بازمی‌گردد. این معدن در سال 1366 توسط سازمان زمین‌شناسی کشور شناسایی شد و در استان آذربایجان غربی، در بخش تخت سلیمان و در 30 کیلومتری شهرستان تکاب واقع شده است.

با مساحتی بیش از 40 کیلومتر مربع، این معدن در سنگ‌های آهکی مربوط به دوره میوسن زیرین شکل گرفته است. فعالیت‌های معدنی در این معدن از سال 1375 آغاز شده و به عنوان نخستین شرکت فعال در زمینه استخراج طلا در ایران شناخته می‌شود.

در حال حاضر، این معدن به‌صورت روباز و پله‌ای توسط بخش خصوصی بهره‌برداری می‌شود.

اکتشاف معدن طلای آق دره

این معدن که فعالیت خود را در سال 1375 آغاز کرد، به عنوان نخستین معدن طلای ایران شناخته می‌شود. در این معدن، اکتشافات شامل مطالعات زمین‌شناسی و عملیات مهندسی صورت گرفته که به شناسایی نوع ذخایر و طراحی روش‌های استخراج کمک می‌کند.

ذخیره قطعی این معدن حدود 3.5 میلیون تن برآورد شده و ظرفیت تولید سالانه آن قابل توجه است. اکتشافات در آق دره با توجه به عیار خاک و شرایط زمین‌شناسی انجام می‌شود. در سال‌های اخیر، معدن مذکور پیشرفت‌های چشمگیری در افزایش ظرفیت تولید، استخدام نیروی کار محلی و پیشرفت فناوری داشته است.

بیشتر بخوانید:بزرگترین معادن طلای ایران: از زرشوران تا ساریگونی

• افزایش ظرفیت تولید: با ارتقاء تکنولوژی و بهبود روش‌های استخراج، ظرفیت تولید معدن افزایش یافته و به بهره‌برداری مؤثرتر از ذخایر موجود کمک کرده است.
• استخدام نیروی کار محلی: از آغاز عملیات استخراج، تعداد زیادی از ساکنان منطقه جذب کار در این معدن شده‌اند، که نشان‌دهنده رشد فعالیت‌ها در این بخش است.
• پیشرفت‌های فناوری: استفاده از تکنیک‌های پیشرفته‌ای مانند اکتشاف ژئوفیزیکی و ژئوشیمی، به شناسایی دقیق‌تر ذخایر کمک کرده است.

این پیشرفت‌ها به توسعه اقتصادی منطقه و بهبود شرایط اشتغال برای جوانان محلی منجر شده است.

زمین شناسی معدن طلای آق دره

در این معدن، کانی‌سازی طلا در سنگ‌آهک‌های میکریتی، میکرواسپاریتی و بیواسپاریتی مربوط به میوسن زیرین انجام شده است. کانسارهای طلا به دو نوع کانسارهای برجا و آبرفتی دسته‌بندی می‌شوند.

در کانسارهای برجا، طلا معمولاً در همراهی با سنگ‌های آذرین اسیدی عمیق و میانی و به‌ندرت در سنگ‌های آذرین خروجی یافت می‌شود. اما کانسارهای آبرفتی از تخریب کانسارهای برجا و انتقال آنها توسط عوامل طبیعی به وجود می‌آیند.

بیشتر بخوانید:بزرگترین معادن طلا در جهان: منابعی بی پایان از ثروت و سرمایه

بنابراین، معدن طلای آق‌دره به‌عنوان یک کانسار برجا در سنگ‌های آهکی میوسن تشکیل شده است. استخراج این معدن به روش روباز و پله‌ای انجام می‌شود و عیار متوسط آن نسبتاً پایین است.

ویژگی های زمین شناسی معدن طلای آق دره

• موقعیت جغرافیایی: این معدن در استان آذربایجان غربی، در بخش تخت سلیمان و در فاصله ۳۰ کیلومتری از شهرستان تکاب قرار دارد.
• نوع کانی‌سازی: فرآیند کانی‌سازی طلا در این معدن در سنگ‌های آهکی میکریتی، میکرواسپاریتی و بیواسپاریتی که به دوره میوسن زیرین تعلق دارند، صورت می‌گیرد.
• عیار طلا: عیار خاک این معدن حدود 1.5 گرم بر تن است که در مقایسه با معادنی نظیر زرشوران، پایین‌تر محسوب می‌شود.
• روش استخراج: استخراج در این معدن به روش روباز و پله‌ای انجام می‌شود، که این روش به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری کمک می‌کند.

این ویژگی‌ها، معدن آق‌دره را به یکی از مهم‌ترین معادن طلای ایران تبدیل کرده است.

خاک طلا معدن آق دره

در معدن آق دره، خاک طلا به‌عنوان منبع اصلی استخراج این ماده محسوب می‌شود. این معدن با داشتن ذخایر قابل‌توجه کانسنگ طلا، از فناوری‌های پیشرفته برای استخراج استفاده می‌کند. کیفیت و عیار خاک طلا تاثیر زیادی بر صرفه‌جویی اقتصادی عملیات معدنی و حجم تولید طلا دارد.

با افزایش عیار خاک طلا، فرآیند استخراج و استحصال طلا به‌طور قابل‌توجهی اقتصادی‌تر و سودآورتر می‌شود. همچنین، نحوه مدیریت و بهینه‌سازی فرآیند استخراج از خاک طلا مستقیماً بر هزینه‌های تولید و میزان نهایی تولید طلا تاثیر می‌گذارد.

ظرفیت تولیدی معدن طلای آق دره

معدن مذکور با ذخیره‌ای بالغ بر 3.5 میلیون تن کانسنگ طلا، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین معادن طلای ایران محسوب می‌شود.

این معدن، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین معادن طلای ایران، دارای ظرفیت اسمی سالانه‌ای برای تولید 715 هزار تن کانسنگ طلا است. این معدن تحت مدیریت شرکت پویا زرکان آق دره فعالیت می‌کند که در زمینه اکتشاف، استخراج و عرضه محصولات معدنی فعال است.

عیار خاک این معدن به طور تقریبی 1.5گرم طلا در هر تن می باشد. با توجه به ظرفیت بالای این معدن، حجم قابل توجهی از طلا در آن تولید می‌شود، هرچند اطلاعات دقیقی درباره میزان تولید سالانه طلا در منابع موجود ذکر نشده است.

استخراج طلا از معدن طلای آق دره

استخراج در این معدن به صورت روباز و پله‌ای انجام می‌گیرد و ظرفیت سالانه استخراج آن به 375 هزار تن کانسنگ طلا می‌رسد. با توجه به ذخایر غنی طلا و همچنین وجود فلزاتی همچون نقره و جیوه، این معدن نقش کلیدی در تأمین نیازهای داخلی و صادراتی ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر، با بهبود تکنولوژی و روش‌های استخراج، بهره‌وری و تولید در این معدن افزایش یافته است.

کانسار طلای آق دره از طریق روش استخراج روباز بهره‌برداری می‌شود. این روش به دلیل دسترسی ساده‌تر به ذخایر و هزینه‌های پایین‌تر در مقایسه با استخراج زیرزمینی انتخاب شده است. فرایند استخراج روباز شامل حفاری، انفجار و سپس جداسازی طلا از سنگ‌های معدنی می‌باشد.

چالش های استخراجی معدن طلای آق دره

معدن آق دره با چالش‌های متعدد شرایط جغرافیایی و اقلیمی، تجهیزات و ماشین‌آلات، مسائل اجتماعی و عدم توسعه صنایع پایین‌دستی در فرآیند استخراج روبرو است.

• شرایط جغرافیایی و اقلیمی: بارش و سرمای شدید در برخی از ماه‌های سال محدودیت‌هایی را برای فعالیت‌های معدنی ایجاد می‌کند.
• تجهیزات و ماشین‌آلات: نیاز به نوسازی و بهبود تجهیزات معدنی برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها احساس می‌شود.
• مسائل اجتماعی: تخلفات و شکایات کارگران و ساکنان محلی در خصوص شرایط کاری و آسیب‌های زیست‌محیطی نیز از جمله چالش‌های موجود است.
• عدم توسعه صنایع پایین‌دستی: نبود صنایع مرتبط با معادن و تمرکز بر خام‌فروشی باعث می‌شود که منطقه از مزایای اقتصادی کامل بهره‌مند نشود.

چه عواملی موجب افزایش هزینه‌های استخراج در معدن طلای آق دره می‌شوند؟

شرایط جغرافیایی و اقلیمی، نیاز به تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته، مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی، خام‌فروشی و عدم توسعه صنایع پایین‌دستی از عواملی هستند که موجب افزایش هزینه های استخراجی در این معدن می شوند.

به طور کلی، عوامل طبیعی، فناوری، زیست‌محیطی و اقتصادی در افزایش هزینه‌های استخراج در معدن آق دره تأثیر دارند و نیاز به مدیریت هزینه‌ها و بهبود روش‌های استخراج را ضروری می‌سازند. اثرات زیست محیطی استخراج معادن طلا بر کسی پوشیده نیست و در صورت استخراج نادرست می تواند صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد کند.

در معدن طلای آق دره چه محصولات دیگری تولید میشوند؟

در این معدن، علاوه بر استخراج طلا، محصولات دیگری نیز تولید می‌شود:

• کنسانتره نقره: در کارخانه فرآوری این معدن، علاوه بر طلا، کنسانتره نقره نیز تولید می‌شود.
• کنسانتره جیوه: این کارخانه همچنین به تولید کنسانتره جیوه می‌پردازد. هرچند که تولید جیوه در بسیاری از کشورهای دنیا ممنوع است، اما اگر معدنی در پروانه بهره‌برداری خود مجوز استخراج این فلز را داشته باشد، می‌تواند آن را استخراج کند.

محصولات اصلی معدن آق‌دره شامل کانسنگ طلا، کنسانتره نقره و کنسانتره جیوه هستند که همگی در کارخانه این معدن تولید می‌شوند.

مالک معدن طلای آق دره

این معدن متعلق به شرکت پویا زرکان است که فعالیت‌های خود را از سال 1375 آغاز کرده و نخستین شرکت معدنی طلا در ایران به شمار می‌آید. این شرکت در سال 1382 بدون دریافت مجوزهای زیست‌محیطی بهره‌برداری از معدن را آغاز کرد.

در بهمن 1399، شرکت پویا زرکان وارد بازار بورس شد و به صورت رسمی پذیرفته گردید. فعالیت اصلی این شرکت بهره‌برداری از کانسار طلای آق دره با ظرفیت اسمی سالانه 715 هزار تن کانسنگ طلا است.

مدیر عامل معدن طلای آق دره

مدیرعامل کنونی معدن طلای آق‌دره حاجی عباس نیری است که به همراه برادرش، مجید نیری، مالکیت این معدن را بر عهده دارد. هر دو برادر از اعضای سابق سپاه پاسداران بوده و نقش مهمی در مدیریت و اداره این معدن ایفا می‌کنند.

فرآوری در معدن طلای آق دره

فرآوری طلا در این معدن با استفاده از روش لیچینگ سیانیدی صورت می‌گیرد. این فرآیند شامل مراحل زیر است:

• استخراج کانسنگ: کانسنگ طلا از معدن به کارخانه فرآوری منتقل می‌شود.

• آسیاب و خردایش: کانسنگ خرد شده و به اندازه‌ای مناسب برای مراحل بعدی فرآوری می‌رسد.

• لیچینگ: این روش، اصلی‌ترین و رایج‌ترین روش برای استخراج طلا از سنگ‌های معدنی است. در این مرحله، سیانید به مخلوط افزوده می‌شود تا طلا از سنگ‌های معدنی جدا شود.
• استحصال طلا: طلا از محلول سیانیدی جدا شده و به صورت شمش طلا تولید می‌شود.

کارخانه فرآوری آق دره سالانه ظرفیت تولید حدود 800 تا 1000 کیلوگرم شمش طلا را دارد و همچنین نقره و جیوه نیز از این فرآیند استخراج می‌شود.

روش های مختلف فرآوری در معدن طلای آق دره

لیچینگ سیانیدی، روش‌های ثقلی و فرآوری با کربن به طور ترکیبی برای بهینه‌سازی فرآیند استخراج و افزایش بازدهی طلا در این معدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. روش‌های ثقلی به جداسازی طلا بر اساس وزن مخصوص آن‌ها می‌پردازند و در مراحل مختلف فرآوری به کار می‌روند.

کارخانه فرآوری معدن طلای آق‌دره با ظرفیت سالانه 715 هزار تن کانسنگ طلا فعالیت دارد و از روش لیچینگ سیانیدی برای استخراج طلا بهره می‌برد. این کارخانه به تولید کنسانتره‌هایی از طلا، نقره و جیوه مشغول است و ظرفیت تولید کنسانتره طلا در آن سالانه 12 تن می‌باشد.

محصولات تولیدی این کارخانه به عنوان بخشی از زنجیره تولید شمش طلا، برای فرآوری نهایی به شرکت‌های تابعه ارسال می‌شوند.

تفاوت دو معدن آق دره و زرشوران

این دو معدن هر دو از معادن مهم طلا در شهرستان تکاب محسوب می‌شوند، اما در عین حال تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند:

• موقعیت جغرافیایی

معدن آق دره در فاصله 30 کیلومتری از شهرستان تکاب قرار دارد اما معدن زرشوران در 85 کیلومتری مسیر شاهین دژ تکاب واقع شده است.

• مالکیت و مدیریت

این معدن توسط شرکت پویا زرکان ، یک شرکت خصوصی فعال در زمینه اکتشاف، استخراج و عرضه محصولات معدنی، اداره می‌شود ولی مدیریت معدن طلای زرشوران به عهده شرکت گسترش معادن و صنایع طلای زرشوران است.

• ظرفیت تولید

ظرفیت اسمی سالانه این معدن 715 هزار تن کانسنگ طلا می باشد در حالیکه اطلاعات دقیق درباره ظرفیت تولید معدن زرشوران در منابع موجود ذکر نشده است.

• روش استخراج

آق دره استخراج به صورت روباز صورت می‌گیرد اما زرشوران از روش‌های پیشرفته و نوین استخراج بهره می‌برد.

• فرآوری

در معدن آق دره فرآوری عمدتاً با استفاده از روش لیچینگ سیانیدی انجام می‌شود ولی در معدن زرشوران فرآوری با تکنولوژی‌های پیشرفته و بهینه‌سازی هزینه‌ها انجام می گیرد.

در مجموع، این دو معدن از مهم‌ترین معادن طلای ایران هستند و نقش کلیدی در اقتصاد منطقه ایفا می‌کنند، اما در موقعیت جغرافیایی، مالکیت و ظرفیت تولید تفاوت‌هایی دارند.

تجمع اعتراضی کارگران معدن آق دره

از پاییز سال گذشته که عملیات استخراج در این معدن آغاز شده، تعداد زیادی از ساکنان روستاهای آق دره (آق دره علیا، آق دره سفلی و آق دره وسطی) به این معدن که تنها منبع اشتغال برای جوانان محلی است، مراجعه می‌کنند تا شغلی پیدا کنند. در هفته اول خرداد ماه 1396، تجمع گروهی از اهالی روستای آق دره وسطی در محوطه معدن طلای آق دره به درگیری انجامید.

بیکاری جوانان محلی

با وجود شروع عملیات استخراج و جذب تدریجی کارگران در این معدن، هنوز تعدادی از اهالی منطقه در انتظار استخدام در این واحد معدنی هستند. این معدن تنها منبع اشتغال جوانان محلی به شمار می‌رود و تعداد زیادی از مردم برای یافتن کار به این معدن مراجعه می‌کنند.

درخواست استخدام

اکثر افرادی که در تحصن مقابل معدن آق دره شرکت کرده‌اند، از ساکنان روستای آق دره وسط هستند. آنها ادعا می‌کنند که حدود 80 نفر از اهالی این روستا بیکار هستند و می‌خواهند که معدن آنها را استخدام کند، اما معدن از پذیرش این درخواست خودداری کرده است.

مطالبه حقوق کارگری

کارگران محلی به دلیل نزدیکی معدن به روستا، خواستار بهره‌مندی از مزایای این معدن برای بهبود رفاه خود هستند. با این حال، به نظر می‌رسد که درخواست‌های کارگران که شامل حضور در محل کار و ملاقات با کارفرما بوده، مورد توجه قرار نگرفته است. در این میان، چند نفر از اهالی روستا نیز دیده شده‌اند که خواسته‌هایشان مرتبط با قانون کار بوده است.

نتیجه گیری

معدن طلای آق دره، یکی از بزرگترین معادن طلا در ایران است که که در استان آذربایجان غربی و 30 کیلومتری شهرستان تکاب قرار دارد. این معدن دارای عیاری برابر 1.5 گرم در هر تن و ظرفیت اسمی سالانه 715 هزار تن کانسنگ طلا می باشد.

فرآیند کانی‌سازی طلا در این معدن در سنگ‌های آهکی میکریتی، میکرواسپاریتی و بیواسپاریتی که به دوره میوسن زیرین تعلق دارند، صورت می‌گیرد. ذخیره قطعی این معدن حدود 3.5 میلیون تن می باشد که به صورت روباز و پله ای استخراج می شود. کارخانه فرآوری آق دره سالانه ظرفیت تولید حدود 800 تا 1000 کیلوگرم شمش طلا را دارد.

کانسار طلای آق دره توسط شرکت زرکان پویا اداره می شود و کنسانتره جیوه و نقره از دیگر محصولات فرعی این معدن می باشند.

مطلب قبلی

نیکل و مشتقات آن: نیترات، کلرید، سولفات و اکسید

مطلب بعدی

سنگ سرب: کاربردها، راههای تشخیص و انواع این فلز را بهتر بشناسید!